Een boerenlandschap // Eine Bauernlandschaft

Een boerenlandschap

Het voormalige Boertangerveen is niet de eerste plek die je associeert met een oud cultuurlandschap. Dat er in de ondergrond nog steeds een oude rivier kronkelt, is al verbazend genoeg na tweeduizend jaar veengroei, de rampzalige periode van WO II en de rigoureuze ontginning die de Emsland GmbH er na de oorlog uitvoerde. Toch is de mens in dat oude landschap aanwezig, want hij liet er een agrarische voetafdruk achter. Voordat het Boertangerveen zich als een deken over het gebied tussen Westerwolde en de Eemsoever uitspreidde, werd daar akkerbouw en veeteelt bedreven.

IJzertijdboeren maakten gebruik van raatakkers // Eisenzeitlichen Ackerflüren (c) Provincie Drenthe
IJzertijdboeren maakten gebruik van raatakkers // Eisenzeitliche Ackerfluren, sogenannte celtic fields (c) Provincie Drenthe

De toenmalige werkwijze lijkt mijlenver verwijderd van het huidige landbouwbedrijf, maar toch zijn er parallellen. Levensader was de verdwenen Eems, want hier was stromend water voor mens en dier en op de hoge oever was plaats voor boerderijen en akkers. De rivier verbond de bewoners van Westerwolde met die van het Emsland, ze stonden regelrecht met elkaar in contact. Dit contact raakte echter kort voor het begin van de jaartelling verbroken.

De onderzoekslocaties die we in het vizier hebben, liggen in bospercelen, dus storen we de boeren niet bij het speuren naar de resten van de verdwenen Eems.

Oude boerenhoeve in het Emsland // Alte Bauernhof im Emsland ((c) Lensing & Robben 2019))
Oude boerenhoeve in het Emsland // Alter Bauernhof im Emsland ((c) Lensing & Robben 2019))

Eine Bauernlandschaft

Beim ehemaligen Bourtanger Moor denkt man nicht sofort an einer alten Kulturlandschaft. Man staunt schon, im Untergrund noch ein schlingerndes Flussbett zu finden, das heißt nachaus der Zeit vor dem zweitausend Jahren andauernden Moorwachstum, der verheerenden Periode des 2. Weltkriegs, sowie der rigorosen Kultivierung, die die Emsland GmbH dort nach dem Krieg durchführte. Doch ist der Mensch in dieser alten Landschaft präsent, denn er ließ dort seinen bäuerlichen Fußstapfen zurück. Bevor sich das Bourtanger Moor wie eine Decke über das Gebiet zwischen Westerwolde und Emsufer ausbreitete, wurde dort Ackerbau und Viehzucht betrieben. Der Die damalige Praxis scheint meilenweit entfernt von der heutigen landwirtschaftlichen Betriebsführung, aber es gibt Parallelen. Lebenswichtig war die verschwundene Ems, denn sie bot Mensch und Tier frisches Wasser und auf den hohen Ufern Platz für Bauernhof und Acker. Der Fluss brachte die Einwohner Westerwoldes und des Emslandes zusammen, sie standen regelrecht miteinander in Verbindung. Es ist deutlich, dass diese Kontaktzone Westerwolde-Emsland kurz vor Beginn der Zeitrechnung mit dem einsetzenden Moorwachstum unterbrochen wurde.

Moderne grootschalige akkerbouw in het Emsland // Moderner Ackerbau in großem Maßstab im Emsland

Prüfstandorte sind dort geplant, wo sich Gebüschparzellen befinden, damit die Landwirtschaft nicht gestört wird beim Aufspüren der Überreste der verschwundenen Ems.